Ee Smiley oder – terminologesch richteg – en Emoticon ass e graphescht Symbol, dat oft an SMS an a Computermessagë vu Jugendlechen ze fannen ass. Mee wat genau versteet een ënnert engem Emoticon an zu wéi engen Zwecker gëtt e genotzt?
Dës ikonesch Representatioune vu Gesiichter oder och Häerzer ginn zesummegefaasst ënnert dem Sammelbegrëff Emoticon (Dëst ass eng Wuertkräizung vun den englesche Begrëffer emotion an icon). Heirënner versteet een an der Sproochwëssenschaft „visual cues formed from ordinary typographical symbols that when read sideways represent feeling or emotions“ (Rezabek/ Cochenour 1998: 201). Dës Definitioun vun 1998 ëmschreift nach déi ursprénglech Aart a Weis, fir dës Zeechen ze erstellen, an zwar mat Tastekombinatiounen, déi bestëmmte Mimiken a Gestë visualiséiere sollen (z.B. Doppelpunkt, Gedankestréch a Klammer ergëtt en no lénks gekipptent laachend Gesiicht:-)). Hautdesdaags bestinn an de moderne Kommunikatiounsformen wéi op Facebook a bei de Smartphones Tabellen, an deenen een déi ënnerschiddlechste Symboler, déi eng weiderentwéckelt graphesch Visualiséierung duerstellen, auswiele kann, ouni eng speziell Tastekombinatioun mussen anzeginn (als Verglach:-) vs. :-)).
Wann ee Messagen ënnert Jugendlechen ukuckt, da gesinn dës Interaktioune manner ewéi geschriwwen Textpassagen aus, mä vill méi wéi eng Kombinatioun vun eenzelne Sätz an dozou gehéierende Grafiken. Doduerch muss bei der Interpretatioun vun dëse Konversatiounen d’Influence vun de Symboler op den Text mat ënnersicht ginn an net als Randelementer vun der Kommunikatioun vernoléissegt ginn. Dës Zeechen dierfen nämlech net als reng Biller, déi keng Bedeitung droen, zesummegefaasst ginn, mee besëtze besonnesch an der Jugendkommunikatioun eng bedeitend Aussokraaft.
Allgemeng erfëllen d’Emoticons an de Gespréicher vun de Jugendlechen d’Roll, dat Geschriwwent ze kontextualiséieren. Am Géigesaz zu geschwate Gespréicher, kann ee sech bei geschriwwenen Texter net duerch non- a paraverbal Kontextualiséierungshëllefen ausdrécken, d.h. et huet een net d’Méiglechkeet, duerch e Gesiichtsausdrock oder aner Zeechen ze verdäitlechen, wéi eng Ausso gemengt ass (ob een zum Beispill laacht, enttäuscht ass oder Ironie probéiert auszedrécken). Emoticons ginn dofir besonnesch an interaktionsbaséierte Kommunikatiounsforme genotzt (Chat, SMS, Facebook), fir unzeweisen, wéi déi geschriwwen Texter ze verstoe sinn, datt keng Feelinterpretatiounen entstinn. Dës ursprénglech Uwennung vun Emoticons gëtt weiderhin regelméisseg an der Internetkommunikatioun benotzt an dat net nëmme vu Jugendlechen, mee allgemeng och vun Erwuessenen, haaptsächlech an informeller, privater Kommunikatioun.
Mengen Analyswäerter no ginn ech awer dovun aus, datt sech dës Verwennung vun den Emoticons bei de Jugendleche weiderentwéckelt huet an dës mëttlerweil nach fir aner Zwecker benotzt ginn. Et huet den Uschäin, wéi wann déi Jugendlech dëst als standardiséiert Zeechen an der Kommunikatioun tëscht Frënn ugesinn, Emoticons also manner eng bestëmmten Emotioun ausdrécken, mee villméi eng Form vu frëndschaftlecher Bezéiungsfleeg symboliséieren. Et koum also zu enger Abstraktioun vun dësen Zeechen als finaalt Element hannert enger Ausso. Déi nächst Beispiller vun enger Facebook-Pinnwand verdäitlechen dës Hypothees.
Beispill 1: Emoticons als Ofschloss vum Message
Hannert all Message ass en Emoticon agesat ginn, deen net onbedéngt eng emotional Kontextualiséierung vun deem Geschriwwenen duerstellt, mee zum Schluss vum Text e frëndschaftlecht Gréissritual undeit. Heiduerch vermëttelt déi ganz Konversatioun e positivt Ëmfeld.
Dës bildlech Elementer schéngen eng wichteg Roll am „Wuertschatz“ vu Jugendlechen anzehuelen, deen an der privater (net schoulescher) Kommunikatioun eng charakteriséierend Eegeschaft vun der Jugendkommunikatioun duerstellt.
Tendenze sinn awer scho vereenzelt ze erkennen, datt dës Verbindunge vun Text an Emoticons ëmschloe kënnen an déi graphesch Realisatiounen an deem Gesoten, déi zentral Roll vum Message anhuelen (Beispill 2):
Beispill 2: Iwwergewiicht vun den Emoticons am Text
Bei Interaktioune wéi dëser ass e kloert Iwwergewiicht vun Emoticons (eng spatz Klammer a Kombinatioun mat der Zuel dräi symboliséiert en Häerz) ze erkennen. Ouni ze vill an esou Beispiller eran ze interpretéieren, kéint een iwwerspëtzt ausgedréckt hei vun enger digitaliséierter Form vun Zeechemolerei schwätzen, an deem d’graphesch Elementer déi textlech verdrängen.
Jiddefalls dierf bei der Erfuerschung vun der schrëftlecher Jugendkommunikatioun an Zukunft net alleng d’textlech Elementer, mee d’Zesummespill vun Text a graphesche Symboler, souwéi hir kreativ Uwennung mat abezu ginn.
Zitéiert Literatur:
Rezabek, L.; Cochenour, L. (1998): Visual cues in computer mediated communication. In: Supplementing text with emoticons. Journal of Visual Literacy, 18, 201-215.