Op dësem zweeten Adventsweekend beschäftege mir eis mat eppes ganz Exoteschem – nämlech der Kiwifruucht. Firwat dat? Kiwie si bekannt dofir, extreem vill Vitaminn C z’enthalen an dowéinst ganz gutt gëeegent, eist Immunsystem an dësem kale Wantermount op Trapp ze halen. Mir hunn eis gefrot, wéi eng Variant favoriséiert gëtt, fir déi gréng Fruucht mat pelzeg bronger Schuel ze beschreiwen: Kiwi [ˈkiːviː], Kiwwi [ˈkiːviː] oder awer [ˈkiwiː]? Ausserdeem wollte mir wëssen, ob de gesonde Vitaminn C-Träger e maskulinen oder e feminine Genus huet. Fir des Froen ze beäntwerten, hu mir 382 Opnamen ausgewäert an analyséiert.
Als éischt ka festgestallt ginn, datt knapps iwwert d’Hallschent vun de Participante.ën, nämlech 52,8%, [ˈkiviː] soen, den i also kuerz ausschwätzen. D’Opname weisen, datt dogéint 44,7% vun de befrote Léit [ˈkiːviː] soen, den i also laang ausschwätzen. Ganz wéineg Léit benotze léiwer eng drëtt Variant, nämlech [ˈkiwiː], wat der franséischer Aussprooch vum Wuert ganz no kënnt. Wat hei besonnesch markant ass, ass de Fait, datt mir hei quasi eng 50/50 Verdeelung erkenne kënnen, wat d’Verdeelung vu Kiwi a Kiwwi betrëfft. Mir hunn et also hei mat engem héichvariable Phenomeen ze dinn.
Och den Alter spillt bei der Variatioun vun der Aussprooch eng kleng Roll. Hei gesi mir beispillsweis, datt [ˈkiːviː] bei jonke Leit ënner 24 Joer d’Haaptvariant ass, woubäi Leit tëscht 25 a 64 Joer déi Variant tendenziell ëmmer manner benotzen an d’Wäerter hei op ënner 50% rutschen. Ausserdeem kann een an der Grafik erkennen, datt d’Variant [ˈkiwiː] zwar och an allen Alterskategorië vertrueden ass a bei Leit iwwer 65 verhältnisméisseg am heefegste virkënnt. Et erkennt een deemno, datt den Alter vun de Spriecher.innen d’Variatioun zwar beaflosst, allerdéngs léisst sech hei keng kloer Tendenz oder Entwécklung feststellen.
En aneren Aspekt, deen hei eng méi grouss Roll spillt, ass déi jeeweileg Franséischkompetenz vun de Paticipante.ën (hei an der Grafik an enger Skala vun 2-niddreg bis 7-héich representéiert). Interessant ass hei ze gesinn, datt eng méi héich Kompetenz am Franséische méi [ˈkiwiː]-Nennunge mat sech bréngt. Quasi all d‘[ˈkiwiː]-Variante goufe vu Participante.ën ageschwat, déi hir Franséischkometenz als ganz héich ageschat hunn. Hei kann een deemno en Zesummenhang tëschetn de Variabelen „Aussprooch vu Kiwi“ a „Kompetenz am Franséischen“ ausmaachen. Datt et sech ëm genau dës Korrelatioun handelt, ass net besonnesch iwwerraschend, vu datt mer gesinn hunn, datt d’Aussprooch [ˈkiwiː] identesch mat där am Franséischen ass.
Spannend ass am Kontext vun der Aussproch iwwregens och, datt eis Orthografie sech un der Aussprooch [ˈkiːviː] orientéiert, ëmmerhi schreiwe mir Kiwi an net Kiwi.
De Genus vu „Kiwi“
Iwwert d’Aussprooch eraus, hu mir eis och gefrot, wéi ee Genus a Kombinatioun mat der Fruucht virkënnt. Ass et e Kiwi oder eng Kiwi.
67,6% vun de Participantë.e soen eng Kiwi, woubäi 32,4% e Kiwi soen. Fir knapp 68% huet Kiwi deemno e feminine Genus a fir knapp 32% e maskulinen. E Bléck op d’Grafik mat der Verdeelung nom Alter weist eis, datt dësen hei en Afloss op d’Variatioun huet. Am Allgemenge kann ee soen: Jee méi jonk d’Spriecher.innen, desto éischter gëtt eng Kiwi gesot. An dësem Fall ass deemno eng liicht Entwécklung ze erkennen.
De Choix vum Genus hänkt allerdéngs, änlech wéi fir d’Aussprooch, och mat der Kompetenz am Franséischen zesummen. An dëser Grafik gesäit een eng liicht Tendenz dofir, datt mat der Kompetenz am Franséischen och méi e Kiwi gesot gëtt. Mir hunn et hei (genausou wéi zum Deel fir d’Aussprooch) mat engem Sproochkontaktphenomeen ze dinn. An dësem Fall fënnt een d’Wuert Kiwi souwuel am Däitsche wéi och am Franséischen, allerdéngs mat jeeweils ënnerschiddlecher Aussprooch ([ˈkiːviː] – [ˈkiwiː] an och ënnerschiddlechem Genus (eine Kiwi – un kiwi). De Kontakt mat béide Sprooche féiert dozou, datt mer am Lëtzebuergesche verschidden Aussproochen, awer och Variatioun am Genus fannen.
Aus dësem Grond ass et interessant, sech unzekucken, wéi dës zwee Sproochkontaktphenomeener mateneen interagéieren. Ass et ëmmer eng [ˈkiːviː] an een [ˈkiwiː]? A wat ass mat [ˈkivi:]? Aus dësre Grafik ass besonnesch spannend erauszeliesen, datt [ˈkiːviː] zwar an iwwer 50% vun de Fäll mat femininem Genus virkënnt, awer eeben net just. Bei [ˈkiwiː] op där anerer Säit kënnt de maskuline Genus op nëmmen 29% (well et sech hei allerdéngs just ëm 7 Nennungen handelt, ass et schwéier eng kloer Ausso opgrond vun dëser Verdeelung ze maachen). Dem [ˈkivi:] gëtt mat am dacksten e feminine Genus attribuéiert (bal 75%). Et weist sech op jidder Fall, dass et hei keng kloer Korrelatioune tëscht Aussprooch a Genus gëtt, béid Phenomeener deemno mateneen interagéieren a variéieren.
(Jenna Schmitz)